Merkez Bankası (TCMB) seçimlerin ardından ekonomi yönetimindeki değişimle birlikte birçok eski dönem düzenlemesinde kademeli değişikliğe gitti ancak kamuoyuna açıklanmayan döviz satışları devam ediyor.
Bloomberg’den ekonomist Selva Baziki’nin hesaplamasına göre, Ocak 2022-Ağustos 2023 dönemindeki 20 ayda TCMB’nin döviz piyasasına müdahale amaçlı “arka kapı” satışlarının toplamı 226 milyar dolara ulaştı.
Bloomberg terminalde bugün “Gizli müdahaleler geri döndü, 226 milyar dolara ulaştı” başlığıyla yayımlanan analizde, TCMB’de Gaye Erkan’ın göreve geldiği haziran ayında duran “arka kapı” satışlarının temmuz ve ağustosta yüksek hacimli olarak devam ettiğine işaret edildi.
Analizde, Ocak 2022-Ağustos 2023 döneminde swap ve diğer dış yükümlülükler hariç net rezervlerin 224 milyar dolarlık net girişe rağmen 2 milyar dolarlık düşüş kaydettiği, bu nedenle 226 milyar dolarlık “arka kapı” müdahalesinin olduğunun tahmin edildiği aktarıldı.
İKİ AYDA 30 MİLYAR DOLAR DAHA SATILDI
Temmuz-ağustos döneminde TCMB’nin “arka kapı” satışlarının toplamda 30 milyar dolara ulaştığı tahminine yer verilen analizde, faiz artışları ve diğer sıkılaşma adımları ile birlikte söz konusu döviz satışlarının rağmen TL’nin bu dönemde dolar karşısında yüzde 5’lik değer kaybı daha yaşadığına dikkat çekildi.
TCMB’nin döviz satışlarının kısa vadede devam etmesini bekleyen Baziki, kur korumalı mevduat (KKM) uygulamasından çıkışları teşvik eden düzenleme değişikliklerinin rezervler açısından ilerisi için bir zorluğa işaret ettiğini, döviz satışlarının devamının TL’de değer kaybını yavaşlatabileceğini ancak durdurmayacağını vurguladı.
Analizde, eylülde açıklanan Orta Vadeli Program’da (OVP) 2024’te TL’de 2023 ortalamasına göre yüzde 26’lık değer kaybı beklendiği de hatırlatıldı.
TCMB SANSÜRE DEVAM EDİYOR
Baziki, veri yetersizliği nedeniyle hesaplamalarının bazı varsayımlara dayandığını, döviz satışında gerçek rakamın daha düşük veya daha yüksek olabileceğini belirtti.
Seçimden sonra iş başına gelen ekonomi yönetimi, “şeffaflık” vaat etse de başta KKM olmak üzere birçok veride karartma uygulamayı sürdürüyor.
TCMB’nin KKM kanalından ne kadar döviz aldığı ve piyasaya ne kadar döviz verdiği bilgisi, bankanın yayımladığı veriler arasında bulunmuyor.
KKM’de kur farkı olarak TCMB’nin mudilere ne kadar ödeme yaptığı bilgisi de kamuoyu ile paylaşılmıyor. Bu rakamın temmuz ve ağustosta ayında toplamda 500 milyar TL’yi bulduğu tahmin ediliyor ancak resmi veriler paylaşılmıyor.
Mal ve hizmet ihraç gelirlerinin zorunlu satışından TCMB’ye gelen dövizin miktarı da, TL reeskont kredisi kullananlardan alınan dövizin miktarı da, YUVAM ve yabancıya gayrimenkul satışlarından alınan dövizin miktarı da TCMB tarafından açıklanmıyor.
TCMB’NİN DÖVİZ KAYNAKLARI
TCMB’nin, uzun süredir kullanmadığı “doğrudan döviz alım ihaleleri” yöntemi dışında mevcut durumda beş farklı döviz gelir kaynağı bulunuyor.
TCMB, mal ve hizmet ihraç gelirlerinin yüzde 40’ını alıp karşılığında TL veriyor.
Dövizden KKM’ye dönenlerin döviz satışları da TCMB’ye geliyor.
TL reeskont kredisi kullananların döviz satışları ile döviz reeskont kredisi geri ödemeleri de TCMB’nin döviz kaynakları arasında bulunuyor.
Yurt dışı yerleşiklerden döviz çekmek için başlatılan KKM benzeri YUVAM uygulaması ile yabancıya gayrimenkul satışlarından elde edilen dövizler de TCMB’nin rezervlerine ekleniyor.
